Wyjaśnienie Biura Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych dotyczące zasad orzekania o stopniu niepełnosprawności ze względu na jąkanie

(stan na 13.12.2012)

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej
Biura Pełnomocnika Rządu do spraw osób niepełnosprawnych

W aktualnym stanie prawnym zasady orzekania o stopniu niepełnosprawności oraz kryteria kwalifikowania do stopnia niepełnosprawności regulują przepisy ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tj. Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721, ze zm.) oraz rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. Nr 139, poz. 1328, ze zm.). Naruszenie sprawności organizmu służące diagnozie orzeczniczej ustalającej niepełnosprawność jest podstawą do określenia ograniczeń, jakich doznaje osoba w samodzielnej egzystencji lub pełnieniu ról społecznych.

Jąkanie się oznacza hamowanie i przerywanie mowy, obejmujące wielopostaciowe zaburzenia jej płynności spowodowane spastycznymi ruchami mięśni artykulacyjnych, fonacyjnych oraz oddechowych. Jest ono komunikatywnym zaburzeniem płynności mówienia o podłożu rozwojowym, organicznym, neurotycznym bądź psychologicznym, któremu towarzyszą patologiczne objawy fizjologiczne, emocjonalne, objawiające się klonicznym, tonicznym bądź mieszanym blokowanie głosek, sylab i wyrazów, nienaturalnym przeciąganiem głosek, współruchami mięśniowymi ciała, a także zaburzeniami emocjonalnymi pod postacią m.in. nadpobudliwości psychoruchowej i wzmożonych stanów logofobicznych, zaniżonej samooceny oraz bardzo często zaburzeniami sfery oddechowo-emisyjnej. W lekkiej postaci zaawansowania poza zaburzeniami płynności mowy jąkanie nie powoduje niezrozumienia mowy.

Aby w toku postępowania orzeczniczego możliwe było zaliczenie osoby orzekanej do jednego ze stopni niepełnosprawności muszą zostać spełnione przesłanki kwalifikowania do określonego stopnia niepełnosprawności, zawarte w ich definicjach (art. 4 ust. 1-3 ww. ustawy) oraz w rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności.

W świetle powyższego do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.

Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych.

Zaliczenie osoby zainteresowanej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, nie wyklucza możliwości zatrudnienia tej osoby u pracodawcy niezapewniającego warunków pracy chronionej, w przypadkach:

• przystosowania przez pracodawcę stanowiska pracy do potrzeb osoby niepełnosprawnej,
• zatrudnienia w formie telepracy.

Do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywanej pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mającą ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.

W świetle powyższego schorzenia pod postacią jąkania, które nie powoduje niezrozumienia mowy, nie spełnia ww. przesłanek kwalifikacji do jednego ze stopni niepełnosprawności.

Ponadto Biuro Pełnomocnika Rządu pragnie podkreślić, iż ocena stanu zdrowia nie jest jedynym wyznacznikiem niepełnosprawności, bowiem orzecznictwo o niepełnosprawności uwzględnia zarówno fizyczne, psychiczne, jak i społeczne aspekty funkcjonowania człowieka. Przyjęte zasady orzekania oznaczają, iż orzekanie o niepełnosprawności ma charakter kompleksowy. Wystąpienie tylko jednego z elementów np. naruszenia sprawności organizmu (potocznie utożsamiane z chorobą) nie musi zatem oznaczać, że mamy do czynienia z niepełnosprawnością. Natomiast intensywność tego czynnika nie wpływa bezpośrednio na ustaloną niepełnosprawność, jeżeli w następstwie jego występowania nie dochodzi do istotnych ograniczeń w sferze społecznej lub zawodowej. Reasumując, orzekanie o niepełnosprawności nie jest oceną stanu zdrowia osoby orzekanej, ale oceną ograniczeń w możliwości jej funkcjonowania w życiu społecznym i zawodowym – będących następstwem naruszenia sprawności organizmu.

Podpisał zastępca Dyrektora Biura Pełnomocnika Rządu
do Spraw Osób Niepełnosprawnych

—
Zobacz również:

• Procedura starania się o orzeczenie o niepełnosprawności.